
Wzrok dzieci rozwija się intensywnie w pierwszych latach życia, a tempo wzrostu oka stopniowo zwalnia, by zatrzymać się około 12 roku życia. Jednak u dzieci z krótkowzrocznością proces ten przebiega inaczej – ich oczy rosną zbyt szybko i mogą wydłużać się aż do późnych lat nastoletnich, a czasem nawet dłużej. Nadmierne wydłużenie gałki ocznej zwiększa ryzyko poważnych chorób oczu i problemów ze wzrokiem w przyszłości.
Dlaczego warto mierzyć długość gałki ocznej?
Jedną z głównych przyczyn krótkowzroczności jest nadmierne wydłużenie gałki ocznej. To właśnie przez wydłużanie się oka zwiększa się ryzyko takich schorzeń jak jaskra, uszkodzenia siatkówki czy zwyrodnienia.
Aby monitorować postęp krótkowzroczności, specjaliści mierzą dwie rzeczy:
- Refrakcję, czyli określenie mocy szkieł potrzebnych dziecku do wyraźnego widzenia.
- Biometrię, czyli pomiar długości osiowej oka, który jest aż do 10x dokładniejszym wskaźnikiem zmian i pozwala wykryć nawet niewielkie postępy wady wzroku.
Pomiar długości osiowej oka wymaga specjalistycznego urządzenia – biometru optycznego. Choć biometria to badanie, które nie jest jeszcze standardowe w każdym gabinecie optometrycznym lub okulistycznym, to staje się coraz bardziej dostępne.
Jakie tempo wzrostu gałki ocznej jest normalne?
U dzieci zdrowych oko rośnie w naturalnym tempie:
- W wieku szkolnym około 0,1–0,2 mm rocznie, zwalniając po 10. roku życia do 0,1 mm rocznie i zatrzymując się około 12 roku życia.
- Gałka oczna osiąga ostateczną długość około 23 mm u dziewcząt i 23,5 mm u chłopców.
W przypadku dzieci krótkowzrocznych oko zaczyna rosnąć szybciej jeszcze przed pojawieniem się wady – około 0,2 mm rocznie. Po wystąpieniu wady wzrost przyspiesza do ponad 0,3 mm rocznie aż do 10–11 roku życia, a następnie zwalnia do 0,2 mm rocznie.
Dlaczego wczesne wykrycie krótkowzroczności jest kluczowe?
Im wcześniej pojawi się krótkowzroczność, tym więcej czasu oko ma na nadmierny wzrost, czyli krótkowzroczność, która pojawia się w młodym wieku, zwiększa ryzyko, że wada będzie się bardziej pogłębiać. To z kolei zwiększa ryzyko poważniejszych problemów w dorosłym życiu..
Oko z krótkowzrocznością często przekracza długość 24 mm, a gdy osiągnie więcej niż 26 mm, ryzyko chorób oczu, takich jak zwyrodnienie siatkówki, jaskra czy odwarstwienie siatkówki, rośnie dramatycznie. Przy długości ponad 30 mm istnieje aż 90% szans na znaczne pogorszenie widzenia w dorosłości.
Jak kontrolować krótkowzroczność?
Celem leczenia krótkowzroczności jest spowolnienie nadmiernego wzrostu gałki ocznej i utrzymanie jej długości poniżej 26 mm, co znacznie zmniejsza ryzyko problemów ze wzrokiem w przyszłości. Pomimo że żadne leczenie nie zatrzyma wzrostu gałki ocznej całkowicie, istnieją skuteczne metody kontroli:
- Specjalne okulary i soczewki kontaktowe,
- Terapia atropiną
- Terapia światłem czerwonym,
Co pokazują badania?
- W normalnie rozwijającym się oku długość gałki ocznej stabilizuje się około 12 roku życia.
- U dzieci z krótkowzrocznością około połowa przestaje wykazywać wzrost gałki ocznej po 16 roku życia, ale u pozostałych wzrost może trwać nawet do 20 roku życia. Naukowcy zauważyli, że tak się częściej dzieje u dziewczynek i u dzieci, których rodzice są krótkowzroczni.
Jak często wykonywać biometrię?
Częstotliwość badań zależy od wieku dziecka, stopnia krótkowzroczności i tempa jej progresji. Ogólnie zaleca się:
- badania co 6-12 miesięcy u dzieci z postępującą krótkowzrocznością,
- częstsze kontrole, jeśli tempo progresji jest szybkie lub istnieją inne czynniki ryzyka.
Co można zrobić, aby spowolnić rozwój krótkowzroczności?
Oprócz regularnych badań u specjalisty warto:
- Zachęcać dziecko do spędzania co najmniej 2 godzin dziennie na świeżym powietrzu.
- Ograniczyć czas przed ekranem i unikać długiego patrzenia na bliskie odległości (np. smartfony).
- Używać odpowiednich okularów, soczewek kontaktowych lub atropiny, zgodnie z zaleceniami specjalisty.
Pamiętaj, że utrzymanie długości osiowej gałki ocznej poniżej 26 mm znacznie zmniejsza ryzyko problemów ze zdrowiem oczu w przyszłości. Warto też mieć na uwadze, że wiek Twojego dziecka odgrywa kluczową rolę – wpływa zarówno na tempo pogłębiania się krótkowzroczności bez leczenia, jak i na skuteczność zastosowanej terapii. Im szybciej działasz, tym lepiej!
Podsumowanie
Krótkowzroczność to nie tylko problem z widzeniem, ale także ryzyko poważnych chorób oczu w przyszłości. Regularne badania i monitorowanie długości gałki ocznej pomagają lepiej kontrolować rozwój wady i chronić zdrowie oczu dziecka. Im wcześniej zaczniemy działać, tym większe szanse na spowolnienie postępu krótkowzroczności!